مجله تفریحی

لوله هایی سیستم آبرسانی و فاضلاب:

لوله های گالوانیزه:

لوله های گالوانیزه خود به دو دسته تقسیم می شوند : لوله های فولادی گالوانیزه و لوله های آهنی گالوانیزه. این دو نوع در بازار به لوله های آهنی سفید معروفند. لوله های فولادی گالوانیزه در مقایسه با نوع آهنی آن سبک تر و براق تر هستند .

 

 

1-لوله های فولادی گالوانیزه:

این نوع لوله ها گاهی برای تخلیه فاضلاب لوازم بهداشتی کوچک به کار برده می شود ولی مورد استفاده اصلی آنها در تهویه مطبوع است . جنس این لوله ها از فولاد نرم است و برای افزایش مقاومت در برابر اسیدها و زنگ زدگیها در یک وان آبکاری، روی اندود (گالوانیزه) می کنند . این نوع لوله ها نسبت به نوع آهنی در برابر اسیدها مقاومت کمتری دارند و کلیه اسیدهایی که برای چدن مضر می باشند فولاد گالوانیزه را هم خراب می کنند .

 

 

2-لوله های آهنی گالوانیزه:

جنس این لوله ها از آهن سفید نورد شده است و لوله را در فلز روی مذاب فرو می برند . این نوع لوله ها از رنگ تیره و خاکستریشان شناخته می شوندو عموماً به دو صورت سبک و متوسط تولید می شوند .

کلیه لوله های فولادی و آهنی گالوانیزه در شاخه های 6 متری و دو سر دنده با قطر اینچ تا 8 اینچ تولید می گردند . قطر این لوله ها معمولاً‌قطر اسمی است که بزرگتر از قطر داخلی و کوچکتر از قطر خارجی است .

نکته : از اتصال این لوله ها به روش جوشکاری باید پرهیز نمود زیرا حرارت ناشی از جوشکاری باعث سوختن روکش گالوانیزه (آلیاژ روی) می شود .

 

 

 

لوله های چدنی:

جنس این لوله ها از چدن ریخته گری است و بر حسب نوع کاربرد آنها انواع و مقدار آلیاژ ، شکل و طول لوله ،‌نوع اتصالات آنها با هم متفاوت هستند.

لوله های چدنی که در سیستم لوله کشی فاضلاب به کار می رود :

الف) سرتوپی (یک سرتوپی – دو سرتوپی) - لوله های بوشن دار

ب) دو سر تخت - لوله بدون بوشن

 

مزایا و معایب لوله های چدنی:

در برابر فشار وارده به جداره های خارجی دارای مقاومت و استحکام خوبی هستند .

فرسودگی این لوله ها کمتر از لوله های فلزی است .

می توان براحتی از دستگاه تراکم هوا جهت باز کردن و رفع گرفتگی لوله استفاده نمود .

قیمت لوله های چدنی نسبت به لوله های آهنی ارزانتر است .

نصب لوله های چدنی نسبت به لوله های آهنی کندتر انجام می شود .

لوله های چدنی به علت تاثیر مواد شیمیایی موجود در فاضلاب زنگ می زنند و جلوگیری از زنگ زدگی آنها میسر نمی باشد .

داشتن وزن زیاد قطعات و تکثر اتصالات از معایب دیگر لوله های چدنی می باشد .

مقایسه لوله چدنی توپی دار و سر تخت

 

لوله های پلاستیکی:

لوله های پلاستیکی که در تاسیسات آب و فاضلاب بکار برده می شوند عبارتند از :

لوله های پلاستیکی پی وی سی PVC مخفف پلی و نیل کلراید

لوله های پلاستیکی PE مخفف پلی اتیلن

لوله های پلاستیکی  ABS مخفف اکریلونیتریل ، بوتادین و استیرن

لوله های پلاستیکی PP مخفف پلی پروپلین

لوله های پلاستیکی CPVC مخفف کلرینیتد پلی و نیل کلراید

لوله های پلاستیکی PB مخفف پلی بوتیلن

 

نکته : در شبکه فاضلاب از لوله های پی وی سی و پلی اتیلن بیشترین استفاده به عمل می آید .

 

 

 

مزایای لوله های :PVC

-    اتصال لوله و قطعات آن بسیار آسانتر و سریعتر از سایر لوله ها انجام می شود .

-    در نصب روکار احتیاجی به رنگ آمیزی ندارند .

-    دارای وزن سبک هستند و به راحتی در بین سقف کاذب و مکانهایی که دسترسی بدان مشکل است نصب می شود .

-    در مقایسه با لوله های دیگر قطر خارجی کمتری داشته و به راحتی در داخل دیوار جاسازی و اجرا می شود .

-    در برابر مواد شیمیایی از مقاومت بالایی برخوردار هستند .

 

 

معایب لوله های PVC:

-    لوله های پی وی سی خشک در برابر سرما بسیار حساس و شکننده می باشند .

-    لوله های پی وی سی در برابر حرارت زیاد فرم و استحکام خود را از دست می دهند .

-    به علت قدرت مقاومت کم جداره این نوع لوله ها بایستی از فنر لوله بازکنی برای گرفتگی مجرای لوله ها استفاده نمود .

-    در برار نیروهای خارجی دارای مقاومت کمتری هستند

 

 

 

مزایای لوله های PB:

    لوله پلی بوتیلن در برابر خوردگی ، یخ زدگی ، زنگ زدگی ، خاکهای اسیدی و رسوب گرفتگی مقاوم است . 

 

 

لوله های پنج لایه:

در تاسیسات لوله کشی ساختمان خوردگی و رسوب در لوله های فلزی خسارات و مشکلاتی را بوجود می آورد یکی از راه هایی که برای پرهیز از مشکلات لوله های فلزی پیشنهاد شده است استفاده از لوله های پلیمری است اما به کارگیری این لوله ها در عمل نشان داده که اگر چه جایگزینی فلز با پلاستیک مشکل خوردگی و پوسیدگی لوله را حل می کند اما مشکلات دیگری را باعث می شود از جمله نفوذ اکسیژن ، محدودیت در تحمل فشار یا دمای بالا ، ضریب انبساط زیاد و … .

 

 

لوله های سوپر پایپ:

سوپر پایپ تلفیقی است هوشمندانه که حاصل آن لوله ای پنج لایه شامل یک لوله آلومینیومی ، دو لایه پلیمر و دو لایه چسب مخصوص که مقاومت در برابر خوردگی ، زنگ زدگی ، رسوب و پوسیدگی را از لوله های پلیمری و توان تحمل حرارت مداوم ، فشار بالا و نفوذ ناپذیری را از لوله های فلزی به ارث برده است . سوپر پایپ آخرین دستاورد تکنولوژی است که برای تمام تاسیسات ساختمان قابل استفاده است و حتی در بدترین شرایط صد سال عمر می کند .

 

 

مزایای لوله های پنج لایه:

    -زنگ نمی زند ، رسوب نمی گیرد و هرگز نمی پوسد .

    -به راحتی خم می شود و شکل می پذیرد .

    -نصب آن سریع ، آسان و بدون ضایعات می باشد .

    -بسیار سبک و حمل و نقل آن آسان است .

    -عدم امکان نفوذ اکسیژن به لوله و جلوگری از لجن زدگی و تغییر رنگ آب .

    -ضریب انبساط طولی بسیار ناچیز .

    -افت فشار بسیار ناچیز بدلیل هموار بودن سطح داخل لوله .

    -مقاوم در برابر ضربه و مواد شیمیایی .

    -مقاوم در برابر فشار به علت جوش طولی آلومینیوم .

    -در لوله کشی توکار مطمئن و در نصب روکار زیبا است .

    -توان تحمل حرارت مداوم .

 

وقتی که لوله های نیاز به تعمیر دارند

 

نویسنده: کرگ میشل  و جون تورچیا

 

در اوایل بهار قصد دارید سیستم آبیاری باغچه­ تان را به کار بیندازید اما می­ بینید که لوله شکسته و نشت می­ دهد.عجب!

 

معمولا  لوله های شکسته را به سادگی می ­توان تعمیر کرد.با این حال اگر نیاز به تعمیر کلی باشد مقداری پیچیدگی بروز می­ کند.تعمیر لوله ها همیشه ساده نیست.

 

 

 

تعمیر لوله های مسی pvc و پلی اتیلن

 

 

 

لوله را برش دهید و بخش شکسته را عوض کنید،

 

معمولا دو، سه یا چند لوله در یک شیار باریک قرار می­ گیرند. سیم کشی به کنترلر ممکن است بر محدودیت فضای کار بیفزاید. لوله های پی وی سی را  در شیار به صورت مارپیچ می­ برند و پیچ می­ دهند به گونه­ ای که  بالای لوله ممکن است وسط ،کنار یا حتی در پشت  و یا چند فوت زیر خط لوله باشد.

 

پیش از مبادرت به تعمیر لوله ­ی شکسته، گام نخست اینست :" مطمئن شوید که در وسایل همراه  شما تجهیزات لازم موجود است:اتصالات، حلال ها،چسب ، پرایمر و ابزارهای ضروری.

 

 

 

تام نواک مالک و مسئول آبیاری رودخانه ­­ای جیمز در ریپموند ویرجینیا می­ گوید:"انواع و اقسام اتصالات، زانویی، سه راهی و اتصالات تلسکوپی باید همراهتان باشد.لوله با اندازه های متفاوت هم باید داشته باشید، شاید وقتی لوله ها را تعمیر می­ کنید به تکه لوله نیاز باشد.با این حال  عموما از آن اتصالات استفاده می­ کنید."

 

 

 

دن نیوبرگم سئول آب و خدمات طراحی در پلانو، تگزاس می­ گوید:"بخش بزرگ لوله کشی توی زمین  با pvc و یا پلی تیلن(لوله های پلاستیکی) است.همیشه این طور نیست.گاهی از لوله های گالوانیزه­ ی قدیمی و یا لوله های مسی زیر آن استفاده شده است".

 

 

 

ما درخلال دهه های 40  و50 تعداد زیادی از سیستم های قدیمی را تعویض کردیم، همه ­ی آن ها، مس بودند. برای آن نوع لوله ها به انواع و اقسام اتصالات نیاز بود، خصوصا اگر در گروه خدمات خانگی کار می­ کردید.

 

 

 

نیوبرگ توصیه می­ کند:"لازمه کارکردن با لوله های مسی، همراه داشتن جعبه ابزار با کاغذ سنباده،گدازآور، لحیم و مشعل است.وقتی لوله های مسی را دوباره لحیم می­ کنید،  باید لحیم های قدیمی را بزدایید و روی آن را خوب تمیز کنید."    شانزدهم ماه دسامبر سال 2013 میلادی

اتصالات چهارگوش در صنایع گوناگونی همچون صنایع فولاد ، نیروگاهی ، سیمان ، پتروشیمی ، پالایشگاهی ، شیمیایی و .... کاربرد دارند. اتصالات چهارگوش همانند اتصالات آکاردئونی دایره ای قابلیت جذب حرکت های محوری ، جانبی و زاویه ای را دارند با این تفاوت که در اتصالات چهارگوش جهت حرکت جانبی و زاویه ای نسبت به طول یا عرض داکت ، شرایط متفاوتی را ایجاد می نماید . حرکت جانبی در اتصالات چهارگوش تنش قابل ملاحظه ای را ایجاد نموده و لذا در اکثر موارد اگر اعمال حرکت به صورت متناوب مدنظر باشد ، فقط اتصال یونیورسال گزینه مناسب خواهد بود و یک اتصال تکی مخصوصاً در داکت هایی با طول و عرض زیاد به هیچ عنوان توصیه نمی گردد.

 از آنجایی که داکت ها ، استاندارد مرجع و سایز مشخصی ندارند عموماً اتصالات چهارگوش به صورت سفارشی و در شکل ها ، ابعاد و تحت شرایط متفاوت از جمله دما ، فشار و مقدار حرکت درخواستی و... طراحی و ساخته می شوند. در داکت هایی با ابعاد دهانه بزرگ که معمولاً جهت سیالات گازی در فشار پائین می باشند ، بهترین گزینه اتصالات پارچه ای هستند که قابلیت جذب حرکت ها را در همه صفحات به طور همزمان و در دفعات بسیار زیاد دارند و حتی حرکت پیچشی نیز می تواند توسط این گونه از اتصالات دفع شود . لازم به ذکر است در شرایط یکسان ، تعمیرات ، ‌نگهداری ،‌ نصب و ‌تعویض اتصالات پارچه ای از سایر اتصالات آسانتر بوده و هزینه آن نیز کمتر است . در اتصالات چهارگوش که عموماً دارای سایزهای بالایی هستند و طول و عرض داکت متفاوت است می توان این مشکل را با ساپورت های نگهدارنده که از متورم شدن و تابیدگی بلوز جلوگیری می کند برطرف نمود

 

بخش اول :

لوله :

محصولات استوانه ایی که به عنوان لوله شناخته می شوند و جهت انتقال سیال از نقطه ایی به نقطه دیگر به کار می رود ، معمولا لوله ها توسط "سایز نامی لوله "   (NPS)،و ضخامت جداره بر حسب Schedule numbers (Sch) ، "مشخصه API مشخص می شود لوله غیر استاندارد به وسیله سایز نامی و ضخامت جداره آن شناخته می شود .

در این مقاله با لوله مانسمان و جزئیات آن آشنا خواهیم شد :

اطلاعات اولیه :

لوله بدون درز در ایران به نام لوله مانیسمان نامیده می شود که از نام دانشمندی آلمانی که اولین بار این لوله ها را ساخت مشتق شده است. لوله مانیسمان از یک قطعه فولادی یک تکه ساخته می شود. در این روش لوله ها بدون درز است و برای ساخت آن یک قطعه شمش را گرم کرده و توسط سمبه ماتریس از یک قالب مخصوص عبور می دهند. سپس با غلطک های مخصوص تحت نورد و کشش قرار می گیرند تا به اندازه مورد نظر برسند.

لوله مانیسمان بدلیل اینکه درز جوش ندارد, استحکام بالاتری دارد و در قطرهای پایین ساخته می شوند. دلیل این امر این است که ساخت لوله هایی با قطر بالا آن هم به صورت بی درز, بسیار مشکل خواهد بود و نیاز به صرف هزینه ی بالا دارد.

لوله های فوق از سایز 1/2 اینچ تا سایز 36 اینچ موجود میباشد . لوله های فوق الذکر از جنس کربن استیل و مناسب برای سیستم های آبرسانی تحت فشارو آتش نشانی و گازرسانی و... مورد استفاده قرار میگیرد.

مشخصات لوله :

لوله ها با مشخصه های نظیر :

-سایز و طول تولید 

-ضخامت جداره 

-نوع و روش تولید

-نوع جنس

-آرایش انتهای لوله

-پوشش و استاندارد لوله

مشخص می شوند که در اینجا به معرفی این مشخصه ها می پردازیم:

سایزها و طول های متداول در لوله های فولادی

سایز تمامی لوله ها بر حسب "سایز نامی لوله" با علامت اختصاری N.P.S (Nominal Pipe Size) بیان می شوند.

سایزهای متداول و رایج لوله ها در بازار به صورت زیر می باشند :

½” – ¾” – 1” – 1.1/4” – 1.1/2” – 2” – 2.1/2” – 3” – 4” – 5” – 6” – 8” – 10” – 12” – 14” – 16” …

قطر وضخامت جدار لوله 

ابعادی که بر اساس NPS بیان می شوند لزوما با قطر خارجی لوله ها یکی نمیباشد و برای بدست آوردن مقدار دقیق قطر خارجی لوله ها باید به جدول لوله ها مراجعه کنیم ، اما از سایز نامی "14 به بالا قطر خارجی لوله با قطر نامی لوله تقریبا برابر خواهد شد به صورتی که سایز نامی بر حسب اینچ را در عدد 25 ضرب میکنیم که قطر خارجی لوله بر حسب میلی متر بدست بیاد.

جدول مربوط به ابعاد و وزن لوله ها را اینجا مطالعه فرمایید .

آرایش انتهایی لوله

نحوه اتصال برای لوله مانسمان عموما به صورت Beveling می باشد و بیشترین تمرکز بازار ایران روی این نوع از اتصال می باشد ، آرایش Plain End هم مخصوص لوله های مانسمان و درزدار می باشد که کمتر مورد استفاده بازار ایران می باشد و آرایش Thread End هم عموما مورد استفاده لوله های گالوانیزه می باشد .

نحوه آرایش انتهایی لوله را می توان از استاندارد ASME B31.3 استخراج کرد که به صورت زیر می باشد :

1-Plain End :

این نوع آرایش مسطح و بدون ماشین کاری با اختصار P.E معمولا برای لوله های "2 و کوچکتر کاربرد دارد .

2-Beveling :

این نوع آرایش بصورت پخ زده شده می باشد که در اتصال یا فیتینگ به صورت V می باشد که این فضا را با جوش پر میکنند ، این نوع اتصال را به اختصار B.W.E (Butt Weld End) می گویند ، استاندارد ابعادی را می توان از استاندارد ASME B16.25 استخراج کرد که زوایا و اندازه پخ زدن را نمایش میدهد.

3-Thread End :

این نوع آرایش به صورت رزوه خورده می باشد که به صورت اختصار T.E می گویند که برای خطوط گالوانیزه کاربرد دارد و در ASME B1.20.1 استاندارد ابعادی این نوع آرایش آمده است .

روش های اتصال لوله ها :

مطابق با آرایش دادن انتهای لوله ،اتصالات لوله با لوله برای اغلب لوله های کربن استیل به صورت های زیر است :

-جوش لب به لب Butt Welded :

این روش اقتصادی ترین روش جوش کاری و البته مرسوم تر از روش دوم در صنعت ایران می باشد که برای جوشکاری مطابق شکل زیر باید دوسر پخ خورده (لوله با لوله یا لوله با فیتینگ) در کنار هم قرار گیرند تا فضای خالیV شکل پر از جوش شود. 

-جوش ساکتی Socket Welded :

برای این نوع اتصال باید یک سر از نوع P.E و سر دیگر از نوع ساکتی (Socket) می باشد که سر P.E داخل قسمت ساکتی قرار میگیرد و سپس دورتادور بیرونی ساکت جوش می شود.در شکل زیر تصویری از این نوع جوشکاری را میبینید .

- پیچی یا رزوه ایی Threaded :

این نوع اتصال مخصوص خطوط آبرسانی و خطوط گالوانیزه می باشد که این رزوه برای لوله ها به صورت نری می باشد و از بیرون رزوه میخورد و فیتینگ به صورت مادگی رزوه میخورد و از داخل رزوه میخورد ، که رزوه خوردن این لوله ها براساس استاندارد NPT می باشد که در جدول زیر استاندارد NPT را میبینیم.

استاندارد لوله ها :

استاندارد مورد استفاده برای لوله ها ASTM می باشد و برای ابعاد لوله های کربن استیل از ASME B36.10 استفاده می گردد.استاندارد API 5L نیز هم از لحاظ ابعاد و هم از لحاظ جنس لوله ها می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

روش های های تولید لوله مانسمان  :

لوله های بدون درز :

در این روش برای تولید لوله از شمش فولاد استفاده می شود که بعد از بالا بردن حرارت شمش فولادی به مرکز شمش سمبه زده و تبدیل به لوله میکنند که در این روش هیچ گونه درز جوشی در طول لوله مشاهده نمیشود و مقاومت بیشتری نسبت به لوله های درزدار دارد.

برای مشاهده ابعاد و اندازه لوله مانسمان (بدون درز) طبق استاندارد ASME B36.10 اینجا کلیک کنید.

برای مشاهده وزن لوله مانسمان (بدون درز) طبق استاندارد ASME B36.10 اینجا کلیک کنید.

ویدیو ساخت لوله به روش بدون درز را اینجا ببینید.

 

روش های گوناگونی جهت اتصال لوله و اقلام آن به همدیگر و یا به تجهیزات وجود دارد، مانند جوشکاری و … که یکی از این موارد اتصالات فلنجی میباشد (در مقاله ای دیگر کلیه روشهای اتصال به صورت خلاصه توضیح داده خواهد شد

 

 

 

مزایای روش اتصال به صورت فلنجی چیست ؟

 

مهمترین دلیل استفاده از این روش، قابلیت جداسازی آن میباشد (Removable) به این معنی که شما در صورتی که دو عدد لوله را مستقیما به یکدیگر جوش دهید، در صورتی که بخواهید آنها را جدا کنید بایستی برشکاری انجام شده و دوباره جوش دهید اما در صورتی که از فلنج ها استفاده کنید، میتوانید با باز و بسته کردن پیچ و مهره ها این کار را انجام دهید.

 

در این روش به هر دو لوله یک فلنج جوش داده میشود و این دو فلنج از قسمت Flange Face روبروی یکدیگر قرار گرفته و توسط پیچ و مهره ها (Bolts & Nuts) به یکدیگر فشرده و سفت میشوند. جهت جلوگیری از نشتی (Leakage) بین آنها از واشر آب بندی (Gasket) استفاده میشود.

 

این روش اتصال در موقعیت های مختلف استفاده میشود که برخی از آنها به شرح زیر میباشند:

 

– اتصال لوله به تجهیزات (مانند مخازن تحت فشار، پمپ ها ، کمپرسورها و ....

 

– تغییر متریال در لوله

 

– اتصال به شیرها (Valves) و دیگر اقلامی که در مسیر لوله قرار داشته و نیاز به تعمیرات احتمالی وجود دارد

 

– اتصال به تجهیزات ابزار دقیق (Instrument devices) که نیاز به تعمیرات احتمالی و یا کالیبراسیون دارند

 

– کلیه موارد دیگری که نیاز به جداسازی وجود دارد

 

لازم به ذکر است هزینه این نونع اتصال بسیار بیشتر از جوشکاری بوده اما به دلیل مزیت های اشاره شده بسیار مورد استفاده قرار میگیرد

 

 

 

فلنجها بسته به نوع جنس متناسب با فشاری که تحمل می کنند به کلاسهای مختلف به شرح زیر تقسیم می گردند: 

 

1- رده بندی فشار مطابق استاندارد ANSI B16.34

 

مطابق این استاندارد فلنجهای فولادی وآلیاژهای آن به کلاسهای 150-300-400-600-900-1500-2500-تقسیم بندی می شوندکه این اعداد ماکزیمم فشار بر حسب PSIبوده که فلنجها در حداکثر دمای مجاز می توانند تحمل کنند ومعمولا فشار کارکرد حدود 2.4 برابر اعداد فوق می باشد. (رابطه فشار با دما برای جنسهای مختلف در استاندارد فوق مشخص گردیده است) 

 

 

 

2- رده بندی فشار مطابق استاندارد ISO

 

در این استاندارد فشار تحمل فلنجهای فولادی وآلیاژهای آن با PN نشان داده شده که این نشان دهنده فشار اسمی بر حسب BAR می باشد . 

 

 

 

3- رده بندی فشار براساس استاندارد API (6A-6B-6BX)

 

 

 

این نوع فلنجها دارای تحمل فشار بیشتری نسبت به فلنجهای گروهANSI بوده وبه کلاسهای 5000-3000-2000-15000-10000 رده بندی می گردند.

 

 

 

انواع فلنج ( فلنج گلودار - فلنج اسلیپان - فلنج تخت و ...)

 

    فلنج با سطح ساده   (FLAT FACE) (FF)

 

در این فلنج ها هنگامی که اتصال انجام می شود سطح دو فلنج مورد استفاده باید صاف باشد کاربرد اصلی آن زمانی است که برای سیستم از دو فلنج استفاده می کنیم ویا اتصالات آبی که به وسیله ریخته گری  ساخته شده اند است. معمولا فلنجهای چدنی و یا فولادی که در فشارهای کم کاربرد دارند از این نوع ساخته می شوند. طبق استاندارد های فلنج (ASMEb31.1 ) وقتی فلنج سطح ساده درست شده به وسیله قالب های آهنی به فلنج های فولاد کربنی متصل شود باید فلنج های سطح بر جسته حذف شوند.

 

 

 

    فلنج نر وماده   (Male & Female) (M&F)

 

این فلنج حتما باید به صورت جفتی ساخته شود سطح یکی از فلنج ها دارای برآمدگی  وسطح دیگر دارای تو رفتگی می باشد که بنا به موقعیت استفاده شده سطح تو رفتگی و برآمدگی با نسبت های خاصی طراحی می شود که معمولا سطح ماده دارای 3/16-inch عمق تو رفتگی و سطح ماده دارای 1/4-inch برآمدگی می باشد  استفاده از فلنج های نر وماده را می توان در پوسته مبدل حرارتی به کانال  و پوشش فلنجی مشاهده کرد.

 

 

 

    فلنج با صفحه دارای زبانه و شیاردار(T&G)   (Tongue & Groove facing)

 

این نوع فلنج ها نیز  مانند فلنج های سطح صاف و نر وماده به صورت جفت وجود دارد. فقط تفاوت آن در این است که لایی (gasket) را روی خود قطر داخلی می گذارند و این کار را نیز روی قطر خارجی  انجام داد چون زبانه و شیار قطر داخلی ندارد وادامه دار نمی باشداین دلیل اصلی جلوگیری از خوردگی ، سلیش و فرسودگی است. این ساختار، سطح کمی از لایی ایجاد می کند و باعث می شود که به پیچ و دیگر اعضا بار کمتری وارد شود و بازدهی بیشتری داشته باشد.

 

 

 

    فلنج با سطح برجسته  (RF)    (RAISED FACE)

 

این نوع فلنج با یک  واشر صاف که قبلا از آزبست ساخته شده مهر و موم شده  اما در حال حاضر با مواد سازگار با محیط زیست ساخته می شود وبرای نصب و راه اندازی بین دو فلنج سطح برجسته طراحی شده است.در این نوع فلنجها سطح فلنج که درمقابل فلنج دیگر قرارگرفته و بر روی آن لایی قرار گرفته می شود نسبت به سطح کلی فلنج برجسته تر ساخته می شود.

 

 

 

    فلنج گلودار جوشی(Welding Neck Flange)

 

این نوع فلنج با داشتن گردن مخروطی که نهایتا در انتهای مسیرفلنج، شعاع آن با قطر لوله برابر می شود، مشخص است که در انتها به لوله جوش و متصل می گردد که این شکل ظاهری دلیل اصلی افزایش تحمل فلنج می باشد. کاربرد این فلنج در فشارهای بالا و دماهای زیر صفر است که علاوه بر این کاربرد برای زمانی که بارهای ارتعاشی و نوسانی دارد نیز مناسب است. فلنج های گلو دار جوشی از ناف مخروطی شکل شان بسادگی قابل تشخیص میباشند. که این ناف های مخروطی با شیب ملایمی به دیواره لوله یا اتصالات مربوطه جوش میگردند.

 

 

 

    اریفیس فلنج   ( orifice flange)

 

این فلنج  نوعی از  فلنج گردن دار است. کاربرد اصلی این فلنج ها برای مسدود کردن جریان و کاهش فشار است  از سوراخ هایی که در فلنج موجود است برای اندازه گیری جریان سیال مایع یا گاز استفاده می شود.

 

 

 

    فلنج اسلیپان (Slip On Flange)

 

از این فلنج برای تمام فشار ها میتوان استفاده کرد و لازمه استفاده در فشارهای 150 و 300 است  و جوش داخلی آن نسبت به دیگر فلنج ها از جمله گردندار بیشتر است. کاربرد این فلنج در سیستم های معمولی است چون نصب آن ساده است ولی مقاومت آن هم در  فشار داخلی و هم در برابر خستگی کمتر از فلنج گردن دار است.نیروی مقاومت محاسبه شده یک فلنج اسلیپان، تحت فشار داخلی ، ? فلنج های گلو دار جوشی بوده که این عمر تحت شرایط خستگی به ? تقلیل می یابد .از معایب این فلنج این است که اصولا ابتدا لوله ها باید جوش داده شوند و سپس اتصالات با آن تنظیم شوند . اتصال فلنج و زانو یا فلنج و یک سه راهی ممکن نیست زیرا اتصالات نامبرده یک انتهای مستقیم و راست ندارند وموجب لغزش بر روی فلنج میگردند.

 

 

 

    فلنج جوشی ساکت (Socket Weld Flange)

 

این فلنج دارای محفظه ای است که محل قرار گیری لوله می باشد. این نوع فلنج ها هم از داخل جوشکاری می شوند هم از بیرون فلنج . که اگر جوشکاری از داخل انجام شود هم مقاومت استاتیکی و هم مقاومت آن در برابر خستگی افزایش می یابد.کاربرد این فلنج ها در سیستم های لوله کشی  که دارای فشار کاری بالا  و قطر لوله کشی کم است می باشد. فلنج ساکت ولد اصولا برای استفاده در سایزهای کوچک ولی فشار بالا گسترش یافت . نیروی ایستایی آن برابر با فلنج های اسلیپان میباشد ولی مقاومت خستگی آنها 50%  بیشتر از فلنج های اسلیپان میباشد از معایب فلنج ساکت ولد همین" فاصله انبساطی" است که باید ایجاد شود . در سیستم های لوله کشی استینلس استیل که محتوی سیال خورنده میباشند این فاصله مشکل خوردگی ایجاد مینماید که در بعضی از جاها استفاده از فلنج ساکت ولد مجاز نمیباشد. من تخصصی در مهندسی خوردگی ندارم ولی با مراجعه به اینترنت شما میتوانید بسیاری از اطلاعات مربوط به مشکلات انواع خوردگی را پیدا کنید. همچنین از معایب فلنج ساکت ولد اصولا همان معایب مترتب به فلنج اسلیپان نیز میباشد. یعنی میباید اصولا ابتدا لوله جوشکاری شده و سپس نسبت به تنظیم اتصلات و نصب آن اقدام نمود.

 

 

 

    فلنج رزوه ای ( Threaded Flange)

 

همانطور که از نام این فلنج مشاهده می شود درون این فلنج ها رزوه کار شده است  فلنج رزوه ای که گاهی با عنوان دنده ای نیزاز آن نامبرده میشود برای شرایط ویژه به همراه مزیت اصلی آن که قابل اتصال بودن بدون عملیات جوشکاری میباشد استفاده میگردد. البته گاهی اوقات جهت مطمئن بودن از آب بندی یک پاس جوش آب بندی نیز به همراه آن استفاده میشود .هر چند بیشتر این تنش ها بصورت خم شدگی در محدوده مرکز فلنج اعمال میگردد ولی از آنجا که استانداردی برای قطر داخلی فلنج وجود ندارد این فلنج ها برای کاربرد در فشار و دما های بالاتر مناسب هستند.

 

 

 

    فلنج حلقه مشرک ( RTJ)  (Ring-Type joint)

 

در این نوع فلنج ها ممکن است در داخل آن  دارای سطح برجسته ای با حلقه های ماشینی شیاردار باشد.فلنج حلقه مشترک  معمولا در فشار های بالا (کلاس 600 و رتبه های بالاتر)  و در سرویس های بالای دما  ، دمای بالاتر از 800 درجه  فارنهایت مورد استفاده قرار می گیرد. این فلنج  بار اضافی فراتر ازتنش پیچ را نمی تواند تحمل کند و در  غیر این صورت ممکن  است باعث در هم شکستن واشر می شود.

 

 

 

    فلنج لبه دار  (lap joint flange)

 

این فلنج قابلیت این را دارد که بر روی محور خود چرخش داشته باشد از این رو تنظیم پیچ های آن ساده می باشد. فلنج لبه دار با سیال در تماس  نمی باشد.یکی از کاربرد های آن در مواردی است که سیستم زیاد در معرض زنگ زدگی و خوردگی می باشد که استفاده از این فلنج از نظر اقتصادی نیز به صرفه است. ولی مقاومت آن در برابر خستگی بسیار کمتر از فلنج گردن دار است.

 

 

 

    فلنج با جوش محفظه ای  (socket weld flange)

 

این فلنج دارای محفظه ای است که محل قرار گیری لوله می باشد. این نوع فلنج ها هم از داخل جوشکاری می شوند هم از بیرون فلنج . که اگر جوشکاری از داخل انجام شود هم مقاومت استاتیکی و هم مقاومت آن در برابر خستگی افزایش می یابد.کاربرد این فلنج ها در سیستم های لوله کشی  که دارای فشار کاری بالا  و قطر لوله کشی کم است می باشد.

 

 

 

    فلنج روکار  (slip on flange)

 

از این فلنج برای تمام فشار ها میتوان استفاده کرد و لازمه استفاده در فشارهای 150 و 300 است  و جوش داخلی آن نسبت به دیگر فلنج ها از جمله گردندار بیشتر اسن. کاربرد این فلنج در سیستم های معمولی است چون نصب آن ساده است ولی مقاومت آن هم در  فشار داخلی و هم در برابر خستگی کمتر از فلنج گردن دار است.

 

 

 

    فلنج کور

 

فلنج های کور بدون سوراخ تولید میشوند و برای مسدود نمودن انتهای خطوط لوله ، شیرآلات ، و دهانه منبع های تحت فشار استفاده میگردند. از نقطه نظر فشار داخلی و بارگذاری پیچ ، فلنج های کور خصوصا در سایز های بزرگ پر تنش پذیر ترین نوع فلنج میباشد.

 

 

 

    تَه کوب (Stub End)

 

یک تَه کوب Stub End  همیشه با یک فلنج کف رینگ (Lap Joint Flange) به عنوان یک فلنج پشتیبان استفاده میگردد. ته کوب یکی از اتصالات فلنج بوده که در فشارهای پایین و و غیر حساس کاربرد دارد و یکی از شیوه های ارزان بند و بست فلنج ها میباشد. همانطور که گفته شد در سیستم های لوله کشی استینلس استیل، برای مثال یک فلنج کربن استیل می تواند بکار گرفته شود زیرا آنها با سیال تماس پیدا نمیکنند.

 

 

رده لوله (Pipe Schedule)

 

در زمان IPS لوله ها فقط با سه ضخامت تولید میشدند. در ماه مارس سال 1927 انجمن استاندارد آمریکا صنایع را ممیزی نمود و اقدام به ایجاد یک سیستم جدید که ضخامت دیواره لوله برپایه ردیف های کوچکتر میان سایزی بود را بنیان گذاشت. این سیستم جدید  که بعد ها بنام NPS معروف شد جایگزین سیستم قدیمی تر IPS شد، اینچنین بود که واژه (SCH) برای ضخامت تعیین اندازه اسمی  لوله ابداع شد. با الحاق شماره SCH به استاندارد IPS امروزه ما دامنه ضخامت لوله ها را با نام های زیر میشناسیم:

SCH 5, 5S, 10, 10S, 20, 30, 40, 40S, 60, 80, 80S, 100, 120, 140, 160, STD, XS and XXS.

اندازه اسمی لوله (NPS) فقط یک تخصیص دهنده بدون اندازه برای سایز لوله ها میباشد؛ اندازه استاندارد لوله فقط هنگامی تعیین میشودکه NPS به همراه یک شماره مشخص شده و بدون ذکر علامت اینچ بیاید.برای مثال NPS 6 نمایانگر یک لوله با قطر خارجی 168.3mm میباشد.

ربط دادن  NPS به قطر داخلی لوله آنهم با واحد اینچ بسیار بی ربط و بی معناست زیرا اندازه NPS 12   و  لوله های کوچکتراز آن دارای قطر خارجی بزرگتری از اندازه اسمی تخصیص داده شده هستند. ولی برای NPS 14 و بزرگتر از آن ،  NPS  برابر با 14اینچ میباشد.

برای یک NPS داده شده ، قطر خارجی بدون تغییر باقی میماند ولی ضخامت دیواره لوله با افزایش شماره رده (SCH) زیاد میشود. قطر داخلی لوله به ضخامت

دیواره لوله و به شماره رده (SCH) بستگی دارد.

اندازه لوله با دو واژه بدون شماره تعیین میگردد

•    اندازه اسمی لوله (NPS)

•    رده  (SCH)

و ارتباط بین این دو واژه هست که قطر داخلی یک لوله را مشخص مینماید.

اندازه لوله های استینلس استیل بوسیله استاندارد ASME B36.19 تعیین که قطر خارجی و شماره SCH و ضخامت لوله را پوشش میدهد.توجه کنید که مطابق استاندارد ASME B36.19  درانتهای تمامی (شماره) ضخامت های لوله های استینلس استیل یک پسوند (S) قرار دارد و اندازه هایی که بدون پسوند (S) میباشند متعلق به استاندارد  ASME B36.10 میباشند که برای لوله های کربن استیل در نظر گرفته شده است.

سازمان جهانی استاندارد ISO نیز یک سیستم تخصیص دهنده اندازه لوله بدون شماره را بکار میگیرد.قطر اسمی  (DN) که مخفف Diameter Nominal در سیستم های متریک استفاده میشود. آن نیز استاندارد سایز لوله را وقتی که به همراه شماره مشخص تخصیص داده شده باشد نشان میدهد. البته بدون علامت (mm) .  برای مثال DN 80 یک شماره معادل NPS 3 میباشد.

قطر خارجی واقعی

 NPS 1 actual O.D. = 1.5/16″ (33.4 mm)

NPS 2 actual O.D. = 2.3/8″ (60.3 mm)

NPS 3 actual O.D. = 3½” (88.9 mm)

NPS 4 actual O.D. = 4.1/2″ (114.3 mm)

NPS 12 actual O.D. = 12.3/4″ (323.9 mm)

در زیر شما میتوانید نمونه قطرواقعی داخلی لوله را پیدا کنید

 NPS 1-SCH 40 = O.D.33,4 mm – WT 3,38 mm – I.D. 26,64 mm

NPS 1-SCH 80 = O.D.33,4 mm – WT. 4,55 mm – I.D. 24,30 mm

NPS 1-SCH 160 = O.D.33,4 mm – WT 6,35 mm – I.D. 20,70 mm

بنابر محاسبات انجام شده بالا هیچ یک از قطر های داخلی برابر یک اینچ واقعی نمیباشند. قطر داخلی با ضخامت دیواره لوله (WT) مشخص میگردد.

 حقایقی که لازم است بدانید!

رده  40 , 80 خیلی به STD , XS  نزدیک میباشد و در خیلی از اندازه  ها یکسان میباشند.

NPS 12  وبالاتر ضخامت لوله بین رده 40 و رده STD متفاوت هستند. و از NPS 10  و بالاتر ضخامت لوله ها میان رده 80 و رده XS متفاوت میباشند. رده 10، 40، و 80 در خیلی از جاها مانند 10S, 40S, 80S میباشند.اما مراقب باشید از   NPS 12  تا NPS22  ضخامت لوله در بعضی از جاها متفاوت میباشد.لوله های دارای پسوند    

S  در این محدوده دارای ضخامت نازکتری میباشند.